Stress tijdens training - zo ga je hiermee om

Wat is stress precies? En hoeveel stress is slecht? En hoe verminder je stress? Lees het in deze blog

Hoewel we een training graag zo ontspannen mogelijk willen laten verlopen, gebeurt het toch af en toe dat ons paard nerveus wordt. Wanneer we onze paarden trainen, zijn we vaak gefocust op oefeningen die nog niet zo goed gaan of we leren ze nieuwe oefeningen. Misschien is het herkenbaar dat je paard op zulke momenten wel eens een beetje zenuwachtig kan worden. Hoe kun je hier het beste mee om gaan? En hoe erg is stress tijdens de training eigenlijk?

Paarden zijn van nature dieren die graag aansluiting vinden bij anderen. Een groep, een kudde, is immers veiliger tegen roofdieren dan in je eentje zijn. Deze drang om aansluiting te vinden uit zich ook in de omgang met mensen. Dat is ook waarom men paarden zulke fijne gebruiksdieren is gaan vinden – niet alleen als nutsdieren (bijvoorbeeld om het land te ploegen), maar juist als luxedieren voor de hobby of sport. Als het een paard niet makkelijk lukt om aansluiting te vinden, en daarmee ook rust, raakt hij gestrest. Mensen zitten een beetje hetzelfde in elkaar (weliswaar met een andere achterliggende reden)  – als we de acceptatie van anderen belangrijk vinden, raken we gestrest als deze er niet is.

Wat is stress precies?

Je kunt onderscheid maken tussen twee soorten stress. Korte termijn stress, bijvoorbeeld door een schrikreactie, zorgt voor de aanmaak van adrenaline. Dit zorgt er voor dat er direct meer zuurstof naar de spieren gestuurd kan worden, zodat het paard direct kan reageren op wat er aan de hand is. De adrenaline verdwijnt uit het lijf zodra de situatie niet meer kritiek is, waardoor de rust wederkeert.

Ook bestaat er lange termijn stress, oftewel chronische stress. Hierbij wordt er geen adrenaline aangemaakt, maar cortisol. Als er langere tijd hogere cortisolwaarden aanwezig zijn, heeft dit negatieve invloed op andere systemen in het lichaam, zoals de spijsvertering, de hormoonhuishouding en het immuunsysteem. Chronische stress kan ontstaan door verkeerde huisvesting, voeding, de sociale situatie en pijn, maar ook door verkeerde training.

De gespannen rug, het hoge hoofd, opgeheven staart en wat getroubleerde blik verraden een mate van stress

Als er al sprake is van chronische stress, kan dit nog duidelijker tot uiting komen tijdens de training. Je paard kan rennerig of ‘heet’ zijn of snel exploderen. Van een zogenaamde ‘learning state of mind’ is dan al helemaal geen sprake. Ook paarden die geen chronische stress hebben kunnen tijdens de training gestrest raken. Dit komt het meeste voor bij rijden met veel druk en bij methodes die gebruik maken van straf. Het ontstaat ook bij onbegrip of fysieke beperkingen.

Zo herken je stress

Bij het ene paard is het een stuk makkelijker te zien of ze stress ervaren dan bij andere. Oogwit, wijdgesperde neusgaten, sneller willen lopen en het hoofd omhoog doen zijn hele duidelijke. Andere minder duidelijke zijn strakke lippen, strakke oogleden, gespannen spieren of stoppen met knipperen. Rijden met een hartslagmeter kan ook veel inzicht geven in waar je paard precies gespannen van wordt, zelfs als hij ogenschijnlijk oké lijkt.

Om je paard zo min mogelijk stress te laten ervaren kun je rekening houden met enkele zaken. Zorg voor een goede voorbereiding, houd oefeningen kort en isoleer je hulpen waar het kan.

Voorbereiding is het halve werk

Door de juiste voorbereiding zorg je dat de kans op succes het grootst is. Zo kun je veel al vanaf de grond oefenen door middel van longewerk of dressuur aan de hand. Zorg voor voorbereidende oefeningen, zodat een stapje verder niet zo moeilijk is. Een goede balans en buiging, voordat je de volte gaat verkleinen, bijvoorbeeld. Of balkjes draven, voordat je een hindernis wil nemen. Beloon vaak en zorg dat je zelf een goede timing hebt. Het is ook belangrijk om je vraag niet te willen verduidelijken door slechts meer druk te geven, maar zorg dat je hulpen eenduidig zijn (denk om houding en zit) en dat je paard de oefening fysiek ook echt kan uitvoeren. Ik zou heel gestrest raken als je me nu dwingt een radslag te doen, maar als ik eerst een tijdje op turnles mag – dan kan ik misschien wel aan je vraag voldoen.

Houd het kort

Als je een goede voorbereiding hebt en je paard voert de oefening uit, houd het dan kort. Zelfs als het niet exact is wat je wilt! Je hoeft het niet meteen tot in perfectie te oefenen. Cirkels tot in den treure of eindeloze zijgangen zorgen bepaald niet voor een ontspannen paard. Je kunt beter de randvoorwaarden verbeteren die er voor zorgen dat je paard de gewenste oefening gemakkelijk uit kan voeren. Zo hoeft je paard niet gestrest te raken van het langdurig uitvoeren van iets dat hij moeilijk vindt. En als het wel goed gaat: neem dan even pauze! Laat je paard bijvoorbeeld even stil staan of op zijn eigen tempo stappen. Zo kan hij tijdens de training al veel beter verwerken wat hij leert en eventuele adrenaline (als die er toch is geweest) kan weer even zakken.

Isoleer je hulpen

Een valkuil waar veel ruiters snel in vallen is het gebruik van te veel hulpen tegelijk. Zeker bij zijgangen of sleutelen aan balans merk je het snel als je paard gestrest raakt. De meeste paarden zoeken dan namelijk een uitweg door sneller voorwaarts te gaan. Het helpt niet om je hulp gewoon harder te maken. Zorg eerst voor een rustig tempo, stel dan je vraag duidelijk en laat het weer varen als er een antwoord in de juiste richting komt, ook als het niet gelijk heel groot is. Misschien moet je even terug naar stap of zelfs naar halt, om de oefening makkelijker uitvoerbaar te maken en de hulp even te isoleren. Er kan maar één ding tegelijk het belangrijkste zijn. Is dat tempo? Verplaatsen van voor- of achterhand? Balans? Hoe meer dingen je tegelijkertijd vraagt, hoe groter de kans dat je paard stress zal ervaren.

Altijd 100% stressvrije training?

Niet noodzakelijk, dan leg je de lat wel erg hoog. Ik werk veel met revalidatiepaarden. Zij zijn hele lange tijd een verkeerd bewegingspatroon gewend geweest. Om dit te veranderen moet je gaan sleutelen aan balans, iets dat ze heel moeilijk vinden. Ik kan er gelukkig wel voor zorgen dat ik zo duidelijk mogelijk ben in houding en lichaamstaal, niet onnodig hard ben in mijn hulpen, en dat ik niet te lang ‘aanmodder’ met mijn vraag. Kort en duidelijk (niet te verwarren met hard) en meteen belonen bij gewenst resultaat, in plaats van lange tijd stress door een onduidelijke of lange vraag. Of nog erger: blessures, doordat ik ze langer dan nodig in hun slechte bewegingspatroon laat lopen. In no time snappen paarden dit, waardoor de stress heel snel afneemt en de ontspanning toeneemt. De verbeterde houding en beweging voelen lekker en zijn dus meteen een intrinsieke motivatie voor ze.

Verder hou ik graag het volgende motto aan: ‘Als je paard nee zegt, dan heb je de verkeerde vraag gesteld óf de vraag verkeerd gesteld.’ Met andere woorden: onderzoek waarom je paard niet kan of wil doen wat je vraagt en verander waar mogelijk de voorwaarden. Dat maakt de kans op een ja veel groter én de kans op stress veel kleiner.

Vraag gratis checklist aan

Gratis checklist: ‘Zo herken je bewegingsproblemen bij je paard‘. Zo voorkom je onnodige blessures bij je paard!

Volg je mij al?

Contact

Telefoon

+31 (0)6 43 84 51 86

Mail

rianne@rianne-dekker.nl

Plaats

Malden, vlak onder Nijmegen
Share This