Het effect van hoeven op stand en beweging van het paard & vice versa
De hoeven hebben door hun vorm en stand veel invloed op de stand van de benen en houding van het lichaam. Andersom is ook het geval! Maar wat gebeurt er nu precies en waarom? In deze blog leg ik het uit.Bij de gezondheid van een paard komt veel kijken. Voeding, de manier van huisvesting en de hoeveelheid vrije beweging zijn hierin erg belangrijk. Ook de hoeven mogen niet vergeten worden! ‘No hoof no horse’ is een bekend gezegde. Hoeven hebben veel effect op de houding en beweging van je paard. Andersom is ook waar: de voorkeurshouding en –beweging van je paard hebben effect op de vorm van de hoeven. In dit artikel zal ik je zoveel mogelijk uitleggen over de rol van hoeven in de gezondheid van je paard. Hiervoor combineer ik mijn kennis van hoeven met mijn kennis van paardenrevalidatie.
Doordat de hoeven effect hebben op het lichaam, maar het lichaam ook op de hoeven, kom je makkelijk in een vicieuze cirkel. Laten we beginnen bij de hoeven en zo de cirkel rond gaan. Daarna vertel ik je natuurlijk hoe je de cirkel het beste doorbreekt.
Zo herken je gezonde hoeven
Een perfecte gezonde hoef leren herkennen – of juist de kleine afwijkingen leren zien- is niet erg makkelijk en even zo uit een artikel te leren. Er zijn echter wel een paar standaarden die je makkelijk kunt herkennen en waaraan elke gezonde hoef hoort te voldoen. Een gezonde, goed functionerende hoef blijkt vrijwel altijd een kroonrand te hebben die een hoek maakt tussen de 25 en 30 graden die in een rechte lijn van teen naar hielbal loopt. De hoefwand volgt de hoek van het hoefbeen in relatie tot de grond. Bij gezonde voorhoeven heeft deze een hoek tussen 45 en 50 graden en de achterhoeven tussen 50 en 55 graden.
Bij een gezonde hoef ligt het hoefgewricht in het midden. Foto: Heleen Davies
De hoefwand van een gezonde hoef is mooi strak aangesloten en zorgt daardoor voor een schone, strakke witte lijn. De steunsels zijn stevig, recht en op zoolniveau. De straal is stevig, egaal en draagt gewicht op de achterste helft. De zool is mooi glad, zonder brokkels en loopt in een kommetje van hoefwand naar de straalgroeve. Als de vorm van de hoef klopt ligt het hoefgewricht precies mooi boven het midden van de hoef. Ideaal om gewicht op te vangen en verder te geleiden dus, zonder al teveel moeite.
Als je meer wilt leren over hoeven en hun functies zijn er veel verschillende theorie- en praktijkcursussen. Erg leerzaam voor elke paardeneigenaar. Kijk bijvoorbeeld eens op paardenhoeven.info of denkenoverpaarden.nl.
Wat gebeurt er als de hoeven afwijkend zijn?
Hoeven kunnen afwijken op veel verschillende manieren. Door asymmetrie, flare, rotstraal, schimmel of smalle hielen bijvoorbeeld. Gezonde hoeven zijn comfortabele hoeven. Als er discomfort is door bijvoorbeeld (ernstige) rotstraal, een dunne zool of te lange steunsels zal een paard de zere delen willen ontlasten. Dat kan onder andere resulteren in onderstandig staan, teenlanden, voorzichtig lopen of niet goed willen afzetten (afdrukken) in draf of galop. Asymmetrie kan daarnaast ook zorgen voor een eenzijdige overbelasting van de gewrichten en ligamenten in het been. Kortom: niet goed voor de houding en beweging van je paard.
Wat gebeurt er als je paard compenseert?
Als je paard anders gaat bewegen door discomfort noem je dat compensatie. Uiteraard ontstaat compensatie niet alleen door pijn of ongemak in de hoeven. Ook door een acuut trauma (denk aan een val, uitglijden of een ongelukkige trap van een paard), een slecht passend zadel of verkeerde training kan een paard gaan compenseren om zere delen te ontlasten.
Als een paard compenseert door discomfort zijn er altijd delen van het lijf die overbelast worden. Overbelasting hoeft op korte termijn niet altijd een groot probleem te zijn, mits ze ook snel weer opgelost worden. Als de overbelasting echter te lang duurt, zorgt het voor verstrakking en verzuring van spieren. Hierdoor wordt je paard gevoelig op de spieren en zul je het ook in de beweging en de training merken. Het kan ook leiden tot blessures, denk hierbij aan een peesblessure, artrose of kissing spines.
In de training kun je het merken op verschillende manieren. Je paard vindt bijvoorbeeld bepaalde oefeningen moeilijk, ontspant niet, wil continu hard lopen of is juist erg langzaam, loopt onregelmatig, vindt één kant op veel moeilijker of wil contact niet aannemen. Er zijn uiteraard nog tal van mogelijke klachten die allemaal relatie houden met het bewegingsapparaat. Allemaal zijn ze gericht op ongemak ontwijken. Dat ongemak kan variëren van ‘meer moeite moeten doen’ tot pijn. Om ongemak te ontwijken neemt je paard dus een afwijkende manier van beweging aan.
Een paard in een compensatiehouding: weggedrukte rug, spanning door het hele lijf, niet vierkant kunnen staan. Dit paard had slechte en ongelijke hoeven en veel blokkades in haar lichaam.
Wat gebeurt er als je paard afwijkend beweegt?
Als je paard continu compenseert en daardoor afwijkend beweegt, kun je er vanuit gaan dat de hoeven ook niet correct belast worden. Het paard belast links bijvoorbeeld meer dan rechts, belast de hielen niet goed of slijt de binnenkant of buitenkant van de hoeven meer af door zijn beenzetting. Als het paard langdurig de hoeven niet correct belast, kun je je voorstellen dat de vorm van de hoef zal veranderen. Ze worden scheef of er komt overmatige slijtage aan de hielen of teen.
Wat gebeurt er als de hoefvorm verandert?
Als de hoefvorm verandert door asymmetrische slijtage komen we weer aan het begin van het cirkeltje; je paard heeft afwijkende hoeven. Let wel op: als de oorzaak van de compensatiebeweging niet is aangepakt, kan het best zo zijn dat de scheve slijtage op dat moment de ‘juiste’ slijtage is voor je paard. Als je de hoeven simpelweg recht kapt, terwijl de beweging nog niet recht is, kan je paard hier last van krijgen. Uiteraard mag de asymmetrie niet te groot worden, maar een goede smid of bekapper zal hier op letten.
Als je paard gedurende langere tijd de ene hoef meer belast dan de ander, kan er een hoge en een lage hoef ontstaan (ook wel high heel/low heel syndrome genoemd). Aan de kant die meer belast wordt ontstaat dan de lage, brede hoef: een hoef waarvan de hielen lager zijn, de teen langer is en de kwartieren vaak breder, soms zijn de hielen ook wat ondergeschoven. De hoef van de minder belaste kant is vaak korter, met hogere hielen. Bij paarden met zulke hoeven kan het soms moeilijk zijn een goed passend zadel te vinden, doordat de bespiering van de schouders ook erg ongelijk is.
Hoef-/beenBalans
Om te bepalen of de stand van de hoeven de juiste is, kun je kijken naar de hoef-/beenbalans. Deze balans evalueer je zowel in stilstand als in beweging. De hoef-/beenbalans is optimaal als de ondervoet mooi recht onder het been staat en de hoef in beweging ook recht (en vlak of net op de hielen) landt. Dan is er een gelijke belasting op de ligamentjes en wordt de kracht van de landing op een ideale manier door de voet en het been naar boven geleid.
Soms is de balans in stilstand wel correct, maar landt het paard niet vlak op de hoef. De hoef wordt dan meer voor de borst geplaatst (‘catwalk’ beweging) of het paard ‘schaatst’. Met de juiste behandeling, bekapping en training kan deze beweging vaak wel stukken rechter worden. In sommige gevallen kan het best een poosje (maanden tot jaren) duren voordat dit het geval is.
Hoef-/beenbalans voor het bekappen
Hoef-/beenbalans na het bekappen
Wat te doen bij een afwijkende beenstand?
Sommige paarden hebben nu eenmaal geen kaarsrechte benen, maar meer X- of O-benen. Dat hoeft geen probleem te zijn. Houd in de gaten of de hoeven wel recht landen en of je paard het been wel recht naar voren brengt. Twijfel je of de stand wel correct is of heeft je paard er last van? Haal er dan eens een gespecialiseerde thermograaf bij om de benen in beeld te brengen. Je kunt ook een afspraak maken bij een goede revalidatietrainer of bij een dierenarts die in beweging gespecialiseerd is om je hierbij te helpen.
Hoe doorbreek je de vicieuze cirkel?
Omdat zowel het lichaam als de hoeven een rol spelen is het belangrijk om het probleem vanaf beide kanten aan te pakken. Laat als eerste een goede osteopaat of chiropractor je paard behandelen om de blokkades en verstrakkingen los te maken. Door de behandeling kan de beenzetting al veranderen (verbeteren), wat er voor zorgt dat de hoef anders neergezet wordt. Daarna is het dus belangrijk om te zorgen dat de bekapping hierop aangepast wordt. Laat je hoefsmid of bekapper de hoefvorm nog eens onder de loep nemen en goed naar de hoef-/beenbalans kijken. Meestal kan de hoef-/beenbalans direct wat verbeterd worden.
Hoefvorm, hoef-/beenbalans en beweging is meestal niet in één keer goed te krijgen. Hoe langer je paard gecompenseerd heeft, hoe langer het herstel ook duurt. Volg het behandeladvies van je osteopaat of chiropractor op en laat de smid of bekapper frequent komen. Soms kan tijdelijk eens in de drie of vier weken bekappen erg effectief zijn in het verbeteren van de balans en hoefvorm. Durf ook kritisch naar je training te kijken, misschien kun je hier ook nog iets aan veranderen om je paard nog beter in balans te krijgen. Uiteindelijk hangt alles met elkaar samen!
Dit artikel is in april 2018 gepubliceerd in Equiday Magazine.
Foto in de header is gemaakt door Willemijn Cremers.
Weet jij of jouw paard compenseert?
Wil je weten of jouw paard goed op zijn hoeven staat en gezond beweegt? Neem vrijblijvend contact met me op, dan help ik je graag.
Ook interessant om te lezen:
Volg je mij al?
Contact
Telefoon
+31 (0)6 43 84 51 86
rianne@rianne-dekker.nl
Plaats
Malden, vlak onder Nijmegen