De basisvoorwaarden van je paard: voeding en vrije beweging
Regelmatig kom ik problemen tegen waarvoor je moet kijken naar de basis. In deze blog lees je wat voor effect dat heeft op je paard.In mijn werk (voorheen als hoefbekapper, nu als paardenrevalidatietrainer en instructrice) kom ik veel verschillende problemen tegen bij paarden en eigenaren. Soms tref ik een paard met een lijf dat erg vast zit of een die slecht bekapte voeten heeft. Maar ook vage bewegingsproblemen die darmgerelateerd zijn, hoeven die bijzonder snel gevoelig zijn, paarden die zeer snel gestrest raken of paarden die continu wel ‘iets’ mankeren. Om een probleem op te lossen kun je naar verschillende aspecten kijken, zoals de training, een (niet) passend zadel, blokkades in het lichaam, het gebit of de hoeven. Allemaal heel waardevol, maar er zijn wat mij betreft twee basisvoorwaarden waar echt iedereen aan moet voldoen voor zijn paard, vóórdat je naar andere factoren gaat kijken. Die twee voorwaarden zijn: véél vrije beweging en ruim voldoende kwalitatief ruwvoer. Zowel mentaal als fysiek zul je enorm verschil merken.
Paarden zijn van nature fourageerders die in het wild wel 30 kilometer per dag lopen. Ze bewegen zo’n 80 procent van hun tijd, waarvan het grootste deel van voedsel naar voedsel, hapje-stapje. Paarden besteden ongeveer 60 procent van hun tijd aan eten. Hun hele lichaam is ingericht op de hele dag door bewegen en eten. Als revalidatietrainer en voormalig bekapper springen twee dingen mij altijd in het oog: hoe beweegt een paard en hoe zien zijn hoeven eruit. Ik kan je vertellen dat de hoeveelheid en kwaliteit van voeding en beweging zeer grote verschillen kan maken.
ruim voldoende Kwalitatief ruwvoer
‘In het wild’ zou een paard tijdens het fourageren continu kleine beetjes voedsel tot zich nemen. Zijn hele maag- en darmstelsel is hierop ingericht. Wist je dat er in de maag continu maagzuur wordt geproduceerd? De onderste helft van de maag kan daar wel tegen door de slijmlaag, maar de bovenste helft heeft dit niet. Als er dus geen ruwvoer in de maag zit, kan het zuur niet neutraliseren en kan dit al best snel maagzweren geven. Maagzweren zijn pijnlijk en kunnen oorzaak zijn van een tal van klachten, zoals singelnijd, niet aangeraakt willen worden, kribbebijten en luchtzuigen. Houd daarom als vuistregel aan om je paard maximaal twee uur zonder ruwvoer te laten staan. Ideaal is als ze de hele dag door kleine beetjes kunnen knabbelen, bijvoorbeeld op de wei of door de hele dag door hooi aan te bieden in een slowfeeder. Nog een handige rekensom: een paard eet ongeveer twee procent van zijn lichaamsgewicht aan hooi per dag.
Oké, dus ruim voldoende ruwvoer is belangrijk. De kwaliteit heeft echter ook enorme invloed op de spijsvertering. Het beste voor de darmen is gras (langstengelig en onbemest) of onverpakt hooi dat van een onbemest grasland komt. Verpakt hooi of kuil is gefermenteerd, heeft een hogere zuurgraad en kan daardoor de darmflora beschadigen. Sommige paarden krijgen daar diarree van of een doffe vacht, maar bij anderen merk je het aan de buitenkant (!) soms pas na jarenlang voeren. Bij de meeste mensen zie je het immers ook niet direct als-ie een keer naar de McDonalds is geweest. Maar na jarenlang elke dag is dat wel anders. Als je meer wilt weten over de spijsvertering van een paard en wat nou écht goed voer is, lees dan eens het gratis e-book van Pure Horse hierover.
Wat betreft gedrag kun je ook het een en ander opmerken als je ruwvoer niet in orde is. Paarden met darmklachten (ook al lijkt de mest goed!) geven minder graag hun achterhoeven bij de hoefsmid, kunnen hun hoef minder lang omhoog houden of naar achter geven. Soms trekken ze hun lendenen op, zie je buikspieren duidelijk afgetekend of laten ze hun rug juist zakken. Tijdens een training vinden paarden met darmklachten het vaak onprettig om hun bekken te kantelen en onder te treden met de achterhand. Het is onprettig om je kern- en buikspieren goed te gebruiken als je buikpijn hebt!
Zoveel mogelijk vrije beweging
En nee, de stapmolen telt niet als vrije beweging 😉 Zoals gezegd beweegt een paard van nature zo’n 80 procent van de tijd, terwijl ze op stal gemiddeld 87 procent van de tijd stilstaan! In het hele onderbeen zitten pezen en ligamenten, maar geen spieren. Het hoefmechanisme zorgt ervoor dat de hoef uit zet onder het gewicht van het paard en weer krimpt als de hoef wordt opgetild. Door het uitzetten en krimpen vindt er toevoer en afvoer van bloed plaats en wordt bloed in de hoef en het onderbeen rondgepompt. Een goed hoefmechanisme voorkomt hoefproblemen en blessures en is belangrijk voor de algehele gezondheid van het paard. Zoveel mogelijk vrije beweging is daarom van belang. Hoe minder beweging, hoe slechter de doorbloeding. Oh ja, met ‘veel vrije beweging’ bedoel ik zeker tien uur per dag, liefst dag en nacht zelfs. Je kunt in deze gastblog van mijn hand meer lezen over waarom ik dat vind.
Te weinig beweging zorgt, behalve voor verminderde doorbloeding, voor nog meer hoef- en beenproblemen. Zonder beweging stopt ook het lymfesysteem in de benen, want deze is afhankelijk van het hoefmechanisme. Als het lymfesysteem niet in beweging blijft, kan vocht in de benen zakken en daardoor voor stalbenen zorgen. Ook kunnen achtergebleven afvalstoffen of aangetaste lymfebanen zich uiten in rotstraal, schimmel of slechte hoefgroei. Bij infectie of ontsteking is het functioneren van het lymfesysteem ook erg belangrijk, omdat deze zorgen voor de aan- en afvoer van bouwstoffen en vocht. Ook hier geldt dus: voldoende vrije beweging is belangrijk! Informatie met dank aan Renske Smit.
Dit zijn de hoeven van een KWPN’er, die slechts een paar uur per dag buiten kwam en beperkt voordrooghooi kreeg. Hij had ernstige rotstraal, wilde de hielen niet belasten en had een zeer slecht werkend hoefmechanisme. Dit paard is van zichzelf enorm meewerkend, maar vertoonde tijdens het rijden inmiddels ook verzet. Onder andere de galop wilde niet zo lukken, wat niet gek is als je niet goed kunt afzetten op zere hoeven. Rotstraal behandelen is een druppel op de gloeiende plaat.
Dit zijn de hoeven van een Tinker, die 24/7 toegang heeft tot een grote paddock, een verharding, ruime schuilstal en voldoende kwalitatief ruwvoer. Zijn hoefmechanisme werkt super, te zien aan de mooie dikke straal, en de hoefgroei en slijtage zijn bijna in balans.
Happy wife horse, happy life
Zoals je hebt gelezen, doen voeding en vrije beweging erg veel met de fysieke toestand van je paard. Ik ben van mening dat de mentale gesteldheid ook zo zijn invloed heeft op het lichaam. Omdat paarden van nature vluchtdieren, nomaden en fourageerders zijn, is de wil om te bewegen en eten constant aanwezig. Het niet kunnen voldoen aan deze behoefte zal zorgen voor een bepaalde mate van stress. Het ene paard schopt zijn deur er bijna uit, de ander gaat kribbebijten en weer een ander is meer een binnenvetter en krijgt steeds meer ‘vage klachten’ (stress heeft negatief effect op het lichaam). Als ze hier wel aan kunnen voldoen en goed in hun vel zitten functioneert hun lijf beter. Het immuunsysteem kan goed zijn werk doen, de doorbloeding en het lymfesysteem blijven op gang en de spijsvertering kan doen waar hij voor gemaakt is.
‘Ja, maar hier kan dat niet’
Helaas hebben we niet allemaal ons paard aan huis staan en kunnen we dus niet altijd helemaal zelf bepalen hoe we hem houden. Alhoewel – daar valt ook wat op te zeggen. Het ligt er maar net aan hoeveel we bereid zijn in te leveren of uit te geven.
Ik hoef bijvoorbeeld niet per se een wasplaats of kantine en ook geen eb- en vloedbodem of binnenbak. Maar ik ben dan ook zelfstandige en kan mijn uren daarom zelf indelen. Kan ik mooi voor of na de regenbui rijden.
Daarentegen wil ik wel graag dat mijn paard altijd buiten staat, met een schuilmogelijkheid, voldoende ruimte, geen modderbende en goed onverpakt hooi. Een simpele buitenbak voldoet voor mij prima en als ik ergens droog een zadelkast neer kan zetten en mijn paard kan verzorgen ben ik best tevreden. Wist je dat de hoeveelheid blessures bij buitenpaarden trouwens onwijs mee valt? Veel mensen zijn hier bang voor. Maar als een paard in een stabiele kudde de hele dag, of continu, buiten komt en ze geen ruzie hoeven te maken om voedsel, is het risico op letsel echt heel klein. Juist bij beperkte beweging of onvoldoende voedsel worden paarden jolig of chagrijnig, waardoor de kans op beschadiging (van zichzelf of een ander) groter wordt. Dat is dus nog afgezien van de verminderde doorbloeding en lymfesysteem, wat de kans op aandoeningen vergroot.
Denk creatief en vanuit je paard
Veel ruiters zijn zo gewend aan paarden die veel op stal staan, weinig op de paddock of wei komen of dat een stal veel luxe moet hebben, dat ‘omdenken’ soms moeilijk is. Op kleigrond staan, is bijvoorbeeld ook een veel gehoord excuus. Daar zouden ze niet veel op de wei kunnen, anders gaat de bodem kapot. Ik denk dan: waarom leg je dan geen goede paddock aan? Ja, kleigrond zal wat meer onderhoud kosten dan zandgrond, maar dat vind ik niet echt een gegronde reden om een paard de hele dag op stal te laten staan. Ook als je weinig ruimte hebt kun je beweging stimuleren, maar je moet iets creatiever zijn. In de Facebookgroep Equi Habitat & Paddock Paradise Inspiratie kun je veel mooie voorbeelden en tips vinden.
Verdiep je ook goed in het lichaam van je paard, vertrouw niet blindelings je professional. Hoe horen gezonde hoeven er echt uit te zien? Wat is écht goed hooi? Hoe kun je je weide het gezondst onderhouden? Hoe werkt de spijsvertering? Je hoeft heus geen halve dierenarts te worden, maar als je een basiskennis hebt van zulke dingen, wordt het veel makkelijker om je paard optimaal gezond en happy te houden.
Lang verhaal kort: begin bij de basis. Eerst voldoende beweging en goede voeding. Vervolgens zijn goed passend harnachement, een goed gebit, correct bekapte hoeven en een blokkadevrij lichaam van belang. Daarna kun je met training de puntjes op de i zetten.
Meer weten?
Wil je weten wat ik voor jou en je paard kan betekenen, door middel van een revalidatietraject, training of lessen? Neem vrijblijvend contact met me op, dan help ik je graag.
Ook interessant om te lezen:
Disclaimer
Nee, ik zal niet alle paarden over één kam scheren, maar toch ongeveer 95 procent. Er zijn vast uitzonderingen op de regels en ik geloof dat iedereen het beste met zijn of haar paard voor heeft. Ik geloof ook niet dat elk paard per definitie ziek of ongelukkig is als het niet 24/7 buiten staat met perfecte voeding, maar ik vind wel dat we altijd ons best moeten blijven doen voor verbetering. Wij kunnen ratio gebruiken om situaties te begrijpen en hebben bovendien altijd vrije keuze. De paarden zijn van ons afhankelijk en leven van dag tot dag met wat ze van ons krijgen. Dus: doe gewoon je uiterste best voor je lieve viervoeter en durf creatief te denken 🙂
Come on In!
Weekdays
08PM -12AM
Weekends
12 PM – 02 AM
Contact
Telefoon
+31(0)6 4384 51 86
rianne@rianne-dekker.nl
Plaats
Malden, vlak onder Nijmegen